Ruch narodowowyzwoleńczy i antysowiecki
Rok 1924 zapisał się w historii Gruzji jako moment kulminacyjny w walce z rosyjskim imperializmem. Antybolszewickie powstanie, krwawo stłumione przez wojska sowieckie, było wyrazem oporu narodu gruzińskiego przeciwko sowietyzacji i próbom podporządkowania Kaukazu Południowego przez Moskwę. Powstanie to stanowi jedno z wielu wydarzeń, które pokazują, jak narody regionu przez dziesięciolecia przeciwstawiały się imperialnym zapędom Rosji.
W dniach 3-4 października 2024 roku w Tbilisi odbędzie się międzynarodowa konferencja pt. „Ruch narodowowyzwoleńczy i antysowiecki na Kaukazie i w Europie Środkowo-Wschodniej. Międzynarodowa konferencja w stulecie powstania 1924 roku w Gruzji”.
Dwudniowa dyskusja, zorganizowana przez Uniwersytet Państwowy w Tbilisi przy współpracy z Centrum Mieroszewskiego oraz wsparciu Fundacji Rustaveli, zgromadzi badaczy z Armenii, Azerbejdżanu, Finlandii, Gruzji, Polski, Ukrainy oraz Wielkiej Brytanii. Będzie to zarazem kolejna konferencja naukowa współorganizowana przez Centrum Mieroszewskiego w Gruzji.
Powstanie w Gruzji a 100 lat rosyjskiego imperializmu
Rocznica 100 lat od powstania w Gruzji to moment przypomnienia, że rosyjski imperializm nie jest zjawiskiem nowym, lecz trwałym elementem polityki Moskwy. Jego formy zmieniały się przez stulecia – od bezpośredniej ekspansji terytorialnej w czasach carskich, przez sowietyzację, po współczesne działania neoimperialne – ale jego istota pozostaje ta sama: podporządkowanie i kontrola nad sąsiednimi narodami. Gruzińskie powstanie z 1924 roku jest jednym z wielu przykładów pokazujących, że walka o niepodległość i suwerenność wobec presji Rosji trwa od ponad wieku.
Jednym z kluczowych tematów konferencji będzie porównanie walk narodowowyzwoleńczych w Gruzji z podobnymi ruchami w innych krajach regionu. Doświadczenia przeciwstawiania się rosyjskiemu imperializmowi łączą kraje Europy Środkowo-Wschodniej i Kaukazu w unikatowy sposób. Wspólnym mianownikiem – niezależnie od różnic kulturowych i geograficznych – jest walka o suwerenność.
Rosyjska agresja na Ukrainę a dziedzictwo ruchów narodowowyzwoleńczych
W programie konferencji nie mogło zabraknąć kontekstu wydarzeń geopolitycznych, które wskazują na kontynuację imperialnej polityki Rosji. Agresja na Ukrainę, rozpoczęta w 2014 roku i eskalowana w 2022, wyraźnie pokazuje, że strategia Rosji opiera się na dawnych wzorcach dominacji, podobnych do tych, które stosowała w latach 20. XX wieku wobec Gruzji.
Współczesna polityka Kremla czerpie z totalitarnego dziedzictwa Związku Sowieckiego, a opór Ukrainy wobec agresji jest bezpośrednim odzwierciedleniem walki, jaką sto lat temu toczyły narody Kaukazu i Europy Środkowo-Wschodniej.
Spotkanie naukowe w Tbilisi nie tylko przybliży historię antybolszewickiego powstania w Gruzji, ale również pozwoli lepiej zrozumieć długofalowe skutki rosyjskiego imperializmu w regionie. W obliczu dzisiejszych wyzwań, w szczególności rosyjskiej agresji na Ukrainę, refleksja nad walką narodów Kaukazu i Europy Środkowo-Wschodniej o niepodległość przez ostatnie 100 lat nabiera nowego znaczenia. Analiza tych doświadczeń może pomóc w zrozumieniu obecnej sytuacji oraz wspólnego dziedzictwa oporu wobec imperialnych ambicji Kremla.