Odkrywanie prawdy
W 2017 r., w starej sowieckiej bazie wojskowej, w Batumi (Adżaria, Gruzja) odkryto doły śmierci ofiar stalinowskiego terroru. Dzięki wsparciu m.in. ze strony Instytutu Pamięci Narodowej przeprowadzono częściowe prace poszukiwawczo-ekshumacyjne; udało się zidentyfikować kilka ofiar. Jednak do dziś nie znamy nazwisk wszystkich zamordowanych, nie zapewniono im godnego pochówku i upamiętnienia.
Centrum Mieroszewskiego oraz Institute for Development of Freedom of Information (IDFI) podjęły wspólną inicjatywę organizacji międzynarodowej konferencji „Odkrywanie prawdy: masowe groby Wielkiego Terroru (1937-1938) w Batumi”. Wydarzenie to miało na celu stworzenie platformy dla międzynarodowego grona naukowców, badaczy oraz muzealników, aby wspólnie rozważyć miejsce i znaczenie stalinowskich zbrodni w dzisiejszej Gruzji oraz w kontekście doświadczeń innych państw, których obywatele stali się ofiarami sowieckiego terroru.
Podczas konferencji uczestnicy zostali zaangażowani w dyskusję na temat historii sowieckich zbrodni, ze szczególnym uwzględnieniem stalinowskiego terroru w Adżarii. Omawiane były również zagadnienia związane z przeprowadzaniem badań archeologicznych i antropologicznych w miejscach masowych represji, które pomagają identyfikować ofiary oraz odkrywać ich tożsamość. Ponadto, skupiliśmy się na możliwości skutecznego wykorzystania archiwalnych dokumentów i materiałów związanych z represjami komunistycznymi w celu poszerzenia naszej wiedzy na ten temat.
Konferencja była doskonałą okazją do przemyśleń na temat znaczenia muzeów jako przestrzeni upamiętnienia ofiar represji komunistycznych oraz do prezentacji programów edukacyjnych i inicjatyw społecznych mających na celu upowszechnianie wiedzy o stalinowskich zbrodniach, zwłaszcza wśród młodego pokolenia.
Konferencja stanowiła początek działań Centrum, które mają na celu wsparcie gruzińskich naukowców, badaczy oraz działaczy społecznych, zaangażowanych w dokumentowanie i upamiętnianie stalinowskich zbrodni i ich ofiar.
Jak rozmawiać o sowieckich represjach?
Aby uzyskać szczegółowe informacje na temat konferencji i tematów poruszanych przez uczestników, IDFI oraz Centrum Mieroszewskiego opublikowało zbiór krótkich tez przedstawionych przez prelegentów i prelegentki wydarzenia.
W zbiorze znajdują się teksty m.in. Jana Raczyńskiego, Giorgiego Mamuli, Macieja Wyrwy, Łukasza Szleszkowskiego, Igora Casu, Antona Vatcharadze i innych mówców.
Dr Maciej Wyrwa z Centrum Mieroszewskiego w swoim tekście pisze: nazywanie wszystkich ofiar represji sowieckich po imieniu stanowi niezwykle trudne wyzwanie. Podczas Wielkiego Terroru przynajmniej 200 000 Polaków, obywateli Związku Radzieckiego, padło ofiarą zbrodni stalinowskich. Z kolei między 1939 a 1956 rokiem, co najmniej 580 000 polskich obywateli zostało poddanych represjom. Są to ogromne liczby, za którymi kryje się tragedia konkretnych osób i ich bliskich.
Zachęcamy do sięgnięcia po raport, który jest dostępny w języku angielskim.