Ludzie, miejsca, idee - jaki był rok 2024?
2024 rok to opowieść o ludziach, miejscach i ideach, które łączy Centrum Mieroszewskiego. Przez ostatnie dwanaście miesięcy tworzyliśmy mosty – łącząc przeszłość z teraźniejszością, kulturę z nauką i przede wszystkim Polskę z narodami Europy Wschodniej. To był rok pełen rozmów, odkryć i wspólnej pracy nad zrozumieniem historii oraz wyzwań, z którymi mierzymy się dziś.
Badania, które dają głos przeszłości
W tym roku wsłuchiwaliśmy się w głosy przeszłości, by lepiej zrozumieć teraźniejszość. Dzięki projektowi o polsko-ukraińskim dialogu intelektualnym w XIX wieku odkryliśmy, jak dawne rozmowy – czasem trudne i pełne rozbieżności – wciąż rezonują we współczesnych relacjach. Stworzyliśmy antologię źródeł i słownik pojęć, które mogą stać się narzędziem do dalszego dialogu.
Zbadaliśmy też tysiące dokumentów, przemówień i wywiadów, by prześledzić, jak Rosja przez ostatnie dekady kreowała swoją politykę historyczną wobec Polski i Ukrainy. Te odkrycia otwierają oczy na mechanizmy, które wciąż wpływają na naszą rzeczywistość.
Nie zapomnieliśmy również o tych, którzy zaginęli w cieniu historii. Badanie „Losy Polaków pod okupacją sowiecką po 17 września 1939 roku” to próba przywrócenia pamięci o ludziach – o ich imionach, rodzinach i niewypowiedzianych historiach.
Spotkania, które budują mosty
Centrum Mieroszewskiego to przede wszystkim ludzie, którzy spotykają się, by wspólnie uczyć się i rozmawiać. Latem, podczas „Trialogu Sąsiedzkiego”, młodzi badacze z Polski, Ukrainy i Białorusi przez kilka dni analizowali, debatowali i szukali tego, co wspólne. To doświadczenie pokazało, że prawdziwy dialog zaczyna się wtedy, gdy siadamy razem przy stole i słuchamy siebie nawzajem.
Nie mniejsze znaczenie miały nasze szkoły przekładu „Słowa na Słowa”. Młodzi tłumacze pracowali nad tekstami literackimi, tworząc antologie, które oddają ducha współczesnych Gruzinów i Ukraińców. Dzięki nim słowa zyskują nowe życie i docierają do nowych odbiorców.
„Humbug” to nasz program warsztatów z fact-checkingu, który w 2024 roku dotarł do nauczycieli z różnych regionów Polski. Dzięki współpracy ze Stowarzyszeniem Demagog pomagamy nauczycielom zrozumieć mechanizmy dezinformacji i przekazać te umiejętności uczniom, by wspólnie budować odporność na fałszywe informacje.
Kultura, która porusza
W 2024 roku kultura była dla nas narzędziem porozumienia i oporu. „Tango” Sławomira Mrożka na scenie kijowskiego teatru nabrało nowego, szczególnego znaczenia – polski dramat stał się głosem dialogu w sercu Ukrainy.
Był też film „Najgruzińszy/a”, który rozbijał stereotypy i otwierał oczy na prawdziwe oblicze Gruzji. Seans w Warszawie i gorąca dyskusja po projekcji udowodniły, że rozmowa o trudnych tematach jest kluczowa.
Zorganizowaliśmy też wystawę „Sztuka vs. Wojna” oraz pokazy dokumentów, takich jak „20 dni w Mariupolu”. Te wydarzenia przypomniały nam, że kultura ma moc jednoczyć, inspirować i dawać nadzieję.
Nasze głosy w sieci
To był także rok, w którym udało nam się dotrzeć do jeszcze większej liczby odbiorców. Program „Polihistor 2.0” na YouTubie przyciągnął ponad milion widzów, którzy chcą wiedzieć więcej o historii i polityce naszego regionu. Krótkie, konkretne rozmowy udowodniły, że nawet skomplikowane tematy można przedstawić w sposób zrozumiały i ciekawy.
Nasza strona internetowa oraz aktywność w mediach społecznościowych sprawiły, że trafiliśmy do młodszych odbiorców – nie tylko w Polsce, ale również w Gruzji, Mołdawii i na Ukrainie.
Stypendia, które otwierają drzwi do wiedzy
W 2024 roku Program Stypendialny Mieroszewskiego przyciągnął rekordową liczbę zgłoszeń – wsparcie otrzymały 64 osoby. Każdy z naszych stypendiów – „Badaj na Ukrainie”, „Badaj w Polsce” oraz „Miesiąc w Polsce” – to szansa na rozwój badań, wymianę doświadczeń i budowanie relacji, które w przyszłości mogą zmienić nasz region na lepsze.
Działania, które mają znaczenie
Rok zamknęliśmy II Otwartym Konkursem, w ramach którego wsparliśmy 48 wyjątkowych projektów – od małych, lokalnych inicjatyw po międzynarodowe przedsięwzięcia. Każdy z nich to krok ku lepszemu dialogowi, wzajemnemu zrozumieniu.
W mijającym roku Centrum Mieroszewskiego wzbogaciło również swoją ofertę wydawniczą o pięć nowych publikacji, które przybliżają czytelnikom historię, literaturę i politykę naszego regionu. Każda z tych książek to efekt współpracy wybitnych badaczy, tłumaczy i pasjonatów, którzy dzielą się swoją wiedzą i perspektywą.
2024 rok pokazał, że misja Centrum Mieroszewskiego jest żywa i potrzebna jak nigdy dotąd. Przed nami kolejny rok pełen wyzwań i nowych spotkań. Do zobaczenia w 2025!
