Polska–Ukraina. Białe plamy | Centrum Mieroszewskiego | Centrum Mieroszewskiego

We wstępie do numeru Michał Kopczyński, redaktor naczelny „Mówią Wieki”, pisze:

"Dzieje polsko-ukraińskiego sąsiedztwa są splamione krwią w stopniu porównywalnym do historycznych zaszłości Polski, Niemiec i Rosji. Konflikt ujawnił się już w Rzeczypospolitej Obojga Narodów, która nie potrafiła w kompromisowy sposób rozwiązać narastających problemów Kozaczyzny oraz relacji między katolicyzmem i Cerkwią prawosławną. Powtarzające się postulaty Kozaków zrównania statusem ze szlachtą twardo odrzucano, tak jak to miało miejsce podczas elekcji Władysława IV w 1632 r. (…)

Wybuch wielkiego powstania pod wodzą Bohdana Chmielnickiego był nieuchronny. Podobnie nieunikniony, wobec zmiennego przebiegu walk, był zwrot Chmielnickiego ku Rosji. Stało się to w Perejasławiu w 1654 r. i wywołało wieloletnią wojnę między Polską a Moskwą, którą Rzeczpospolita ostatecznie przegrała. W XVIII stuleciu Rosja dominowała na terenach od Morza Azowskiego po Wisłę; następnie próbowała nie tylko opanować terytoria, ale także wchłonąć kulturowo oba narody. Rosyjskie wysiłki nie do końca się jednak powiodły, nawet na Ukrainie.

Z chwilą dziewiętnastowiecznego odrodzenia narodowego Polacy i Ukraińcy znów stanęli przeciw sobie. Walki o Lwów, Wołyń, Akcja „Wisła” stały się kolejnymi ważnymi punktami na liście krzywd zgłaszanych przez oba narody. Czy w tej sytuacji możliwe jest trwałe pojednanie, czy przyjdzie nam przez kolejne dekady, a może stulecia, powtarzać wzajemne oskarżenia? Nie jest łatwo odpowiedzieć na to pytanie, ale mimo wszystko patrzę w przyszłość z optymizmem, czerpiąc go z innych przykładów, takich jak choćby relacje niemiecko-francuskie."

W numerze można odnaleźć następujące teksty:

• Kariery polityczne Lachów na dworach Rurykowiczów
• Koloniści czy kolonizatorzy? Województwa ruskie Rzeczypospolitej w XVI-XVII wieku
• Trudne sąsiedztwo. Prawosławni i katolicy na ziemiach ukrainnych Rzeczypospolitej
• Chmielnicki, Kisiel, Wiśniowiecki i inni. Patrioci czy zdrajcy?
• Hajdamaczyzna – rosyjska inspiracja w warunkach zaostrzenia feudalizmu
•  „Małorosyjski szczep narodu rosyjskiego”. Ukraina w rosyjskiej historiografii w XIX wieku
• Jak Ruś stała się Ukrainą, a Ukraina Kijowszczyzną
• Wrogowie i sojusznicy. Polacy i Ukraińcy w latach 1918–1921
• Zdrada, rozbiór, akceptacja realiów czy zło konieczne? Traktat Ryski i jego możliwe interpretacje
• Od maksymalizmu do realizmu. Ukraińskie partie polityczne w drugiej Rzeczypospolitej
• Protokół rozbieżności nie tylko w sprawie Wołynia
• Wspólnota Polski i Ukrainy z historią w tle