Polacy o Ukrainie i stosunkach polsko-ukraińskich. Ile zmiany, ile kontynuacji?
Centrum Mieroszewskiego publikuje raport analizujący postawy Polaków wobec trwającej na Ukrainie wojny i ich spojrzenia na obywateli Ukrainy w kontekście bieżących wydarzeń politycznych, gospodarczych i społecznych.
Wyniki badania opinii publicznej, przeprowadzonego w listopadzie i grudniu 2024 roku przez ARC Rynek i Opinia na zlecenie Centrum Mieroszewskiego, na reprezentatywnej grupie respondentów, dostarczają dogłębnego wglądu w zmieniające się nastroje społeczne. W raporcie zestawiono najnowsze dane z wynikami poprzedniego badania (luty 2024), co umożliwia śledzenie ewolucji postaw Polaków oraz analizę obecnych trendów.
Między wsparciem a wątpliwościami
Opinie o Ukraińcach pozostają mieszane. Według wyników badania, 25% respondentów postrzega ich pozytywnie, podczas gdy 30% wyraża opinię negatywną. Neutralne oceny przeważają, wynosząc 41%. W grupach fokusowych część respondentów podkreślała pozytywne doświadczenia ze współpracy z Ukraińcami. „Moi sąsiedzi z Ukrainy są bardzo pomocni. Dzięki nim zrozumiałem, że to ludzie jak my, z własnymi trudnościami” – powiedział uczestnik badania z Lublina. Inni wskazywali jednak na trudności związane z integracją, zauważając, że „wielu Ukraińców mieszka w swoich zamkniętych społecznościach i nie próbuje nawiązywać relacji z Polakami” (Rzeszów).
Rosnący odsetek Polaków, wynoszący 51%, uważa, że skala pomocy udzielanej uchodźcom jest zbyt duża. Z kolei tylko 5% respondentów ocenia tę pomoc jako niewystarczającą. „Na początku wojny wszyscy chcieliśmy pomagać, ale teraz mam wrażenie, że nasza pomoc jest wykorzystywana i stawia nas w trudnej sytuacji” – skomentował starszy respondent z Łowicza. Z drugiej strony, młodszy uczestnik badania z Wrocławia zauważył, że „pomoc dla Ukrainy to nasz obowiązek moralny i strategiczny”.
Poparcie dla członkostwa Ukrainy w Unii Europejskiej wynosi 42%, przy czym Polacy uzależniają je od spełnienia przez Ukrainę odpowiednich kryteriów. Jeśli chodzi o członkostwo Ukrainy w NATO, poziom poparcia jest jeszcze wyższy, choć część badanych wskazuje na konieczność zakończenia wojny przed integracją. „Ukraina w NATO zwiększyłaby nasze bezpieczeństwo, ale nie możemy ryzykować konfliktu z Rosją” – zauważył jeden z respondentów z Wrocławia.
Historia jako bariera?
Deklarowana znajomość wydarzeń historycznych związanych z relacjami polsko-ukraińskimi różni się w zależności od tematu. 46% badanych twierdzi, że posiada wiedzę o Zbrodni Wołyńskiej, jednak w przypadku innych wydarzeń, takich jak Akcja „Wisła” czy działalność OUN, poziom wiedzy jest zauważalnie niższy. „Wiem o Wołyniu, bo opowiadała mi o tym babcia. To, co wtedy się działo, jest trudne do wyobrażenia” – podkreślił respondent z Wrocławia. W młodszych grupach natomiast częściej pojawiały się głosy o potrzebie spojrzenia w przyszłość: „Historia jest ważna, ale nie powinna nas blokować w budowaniu dobrych relacji” (Łowicz).
Blisko połowa badanych uważa, że w relacjach polsko-ukraińskich konieczne jest rozwiązanie trudnych tematów historycznych. Szczególnie często wskazywano na potrzebę przeprowadzenia ekshumacji ofiar Rzezi Wołyńskiej oraz na rozliczenie się z przeszłością, co miałoby pozwolić na budowanie trwałych relacji opartych na wzajemnym szacunku i zrozumieniu. Respondenci podkreślali, że dialog historyczny powinien być prowadzony w duchu współpracy i otwartości, aby przezwyciężyć wzajemne uprzedzenia i emocje związane z bolesnymi epizodami przeszłości. „Ekshumacje to nasz moralny obowiązek. Bez tego nigdy nie zbudujemy prawdziwego pojednania” – podkreślił starszy uczestnik badania z Łowicza.
Powrót czy integracja?
Migracja pozostaje kluczowym tematem w relacjach polsko-ukraińskich. 56% Polaków oczekuje, że Ukraińcy mieszkający w Polsce wrócą do swojego kraju po zakończeniu wojny. Wynik ten odzwierciedla przekonanie wielu badanych, że obecność Ukraińców w Polsce jest tymczasowa i powinna trwać jedynie do momentu ustabilizowania się sytuacji na Ukrainie. Jednocześnie część respondentów wskazuje na pozytywne aspekty integracji, takie jak wzbogacenie kultury i gospodarki, jednak przeważa opinia, że powrót Ukraińców do ojczyzny jest konieczny dla odbudowy ich kraju po zakończeniu konfliktu. „Jeśli oni wrócą, to pomogą odbudować Ukrainę, a my odzyskamy równowagę na naszym rynku pracy” – zauważył respondent z Rzeszowa. Z kolei młodszy uczestnik badania z Wrocławia wskazał, że „wielu Ukraińców z powodzeniem zintegrowało się w Polsce i może na stałe wzbogacać nasze społeczeństwo”.
Pełny raport zawiera szczegółowe dane,zachęcamy do zapoznania się z dokumentem dostępnym poniżej.
Wersja ukraińska i angielska raportu już wkrótce.