Polacy o Ukrainie i stosunkach polsko-ukraińskich
Od momentu rosyjskiej inwazji na Ukrainę w lutym 2022 roku stosunki polsko-ukraińskie oraz postrzeganie Ukrainy przez Polaków stały się istotnym tematem w polskiej debacie publicznej. Raport, opracowany przez Centrum Mieroszewskiego, ukazuje zmiany w polskiej opinii publicznej na temat Ukrainy i Ukraińców oraz przedstawia szereg wyzwań stojących przed relacjami obu narodów.
Zmieniające się postawy społeczne
Na początku konfliktu dominowała silna fala solidarności z Ukrainą, co objawiało się masową pomocą humanitarną oraz wsparciem wojskowym. Polacy chętnie przyjmowali ukraińskich uchodźców, co pozytywnie wpływało na relacje międzyludzkie i budowanie kapitału społecznego między narodami. Jednak po dwóch latach od wybuchu wojny emocje te zaczynają się zmieniać. Polacy coraz częściej wyrażają obawy związane z przedłużającym się konfliktem oraz jego wpływem na polską gospodarkę i bezpieczeństwo.
Badania przeprowadzone w siedmiu grupach fokusowych oraz w ramach sondażu internetowego na reprezentatywnej próbie 1002 Polaków pokazują, że najczęstszym skojarzeniem z Ukrainą jest „wojna”, co spontanicznie przywołuje 49% respondentów. Odpowiedzi były zróżnicowane, obejmując zarówno pozytywne, jak i negatywne odczucia. W badaniu ilościowym 27% respondentów miało negatywne skojarzenia z Ukrainą, podczas gdy 25% wyrażało opinie pozytywne. W grupach fokusowych negatywne skojarzenia dotyczące Ukraińców były bardziej wyraźne, a niektóre opinie wskazywały na poczucie rozczarowania brakiem wdzięczności oraz roszczeniową postawą niektórych uchodźców.
Wpływ dezinformacji i zmieniające się nastroje
Jednym z kluczowych elementów wpływających na postawy Polaków jest wojna informacyjna prowadzona przez Rosję. Rosyjskie działania dezinformacyjne skutecznie manipulują emocjami społecznymi, co prowadzi do wzrostu niechęci wobec ukraińskich uchodźców i negatywnych opinii o Ukrainie. Wpływ tej dezinformacji jest szczególnie widoczny w grupach społecznych, które czerpią informacje głównie z mediów społecznościowych, gdzie łatwo o tworzenie tzw. „baniek informacyjnych”.
W raporcie zauważono również, że długotrwała wojna i wynikające z niej wyzwania zaczęły wywierać negatywny wpływ na postawy Polaków. Około 40% badanych przyznaje, że ich opinia na temat Ukraińców zmieniła się od momentu agresji Rosji na Ukrainę, z czego przeważają głosy, że opinia ta zmieniła się raczej na gorsze (25%) niż na lepsze (14%). Respondenci często wskazywali na rosnące zmęczenie wojną oraz na potrzebę zajęcia się przez państwo polskie także własnymi problemami wewnętrznymi, co niejednokrotnie prowadzi do zmniejszenia wsparcia dla Ukrainy.
Kontrowersje i wyzwania w relacjach polsko-ukraińskich
Pomimo wcześniejszej fali wsparcia, relacje polsko-ukraińskie napotykają na szereg wyzwań i kontrowersji. W raporcie wskazano na problem konfliktów gospodarczych, takich jak protesty polskich przewoźników oraz rolników, które doprowadziły do napięć na granicy. Kolejną istotną kwestią są nierozwiązane spory historyczne, w tym Zbrodnia Wołyńska, co wciąż stanowi źródło napięć i niechęci po stronie polskiej.
W kontekście udzielanej pomocy wojskowej i humanitarnej, wielu respondentów zwraca uwagę na potrzebę bardziej przemyślanej i racjonalnej polityki. 54% badanych uważa, że wsparcie wojskowe, jakiego Polska udziela Ukrainie, powinno być kontynuowane, podczas gdy 26% jest temu przeciwnych. Pojawiają się głosy, że pomoc powinna być kontynuowana, ale z większym uwzględnieniem polskich interesów i bezpieczeństwa.
Przyszłość stosunków polsko-ukraińskich
Badanie wskazuje na istotną polaryzację opinii w polskim społeczeństwie na temat dalszego wsparcia Ukrainy. Mimo że większość respondentów popiera integrację Ukrainy z Unią Europejską i NATO (63% popiera przystąpienie Ukrainy do UE, a 62% do NATO), to wsparcie to jest często uzależniane od spełnienia przez Ukrainę określonych kryteriów, takich jak zakończenie wojny czy rozwiązanie wewnętrznych problemów z korupcją.
Ponadto, Polacy wyrażają obawy co do dalszej integracji Ukraińców w Polsce, a 44% badanych ocenia, że skala pomocy socjalnej udzielanej uchodźcom jest zbyt duża. Wśród postulatów znajdują się propozycje bardziej restrykcyjnej polityki socjalnej, zrównoważonej pomocy i wspierania integracji jedynie tych, którzy rzeczywiście chcą i mogą przyczynić się do polskiego społeczeństwa.
Podsumowanie
Raport z badania opinii publicznej wskazuje na złożoność i dynamiczny charakter relacji polsko-ukraińskich. Z jednej strony widoczna jest chęć dalszego wspierania Ukrainy w jej walce o niepodległość, z drugiej zaś strony rosną obawy związane z kosztami tej pomocy oraz z wewnętrznymi problemami wynikającymi z obecności dużej liczby ukraińskich uchodźców w Polsce. Dla polskich decydentów kluczowe będzie znalezienie równowagi pomiędzy wsparciem dla Ukrainy a ochroną interesów Polski, co wymagać będzie zarówno mądrego przywództwa, jak i skutecznej komunikacji społecznej.
