Dokumenty do historii stosunków polsko-sowieckich 1918–1945, Tom I 1918–1926
Część 1: Polska między Rosją „białą” a „czerwoną” (listopad 1918 – marzec 1921)
Część 2: Poszukiwanie normalizacji (kwiecień 1921 – maj 1926)
Oddajemy w ręce czytelników rezultat kilkuletniej intensywnej pracy zespołu badaczy specjalizujących się w dziejach stosunków polsko-sowieckich w pierwszej połowie XX stulecia.
Dzieje stosunków polsko-sowieckich w latach 1918–1945 stawały się kluczowym elementem „polityki historycznej” prowadzonej przez Kreml, wykorzystujący je do poszukiwania w przeszłości nie tylko własnej legitymizacji, ale także formułowania haseł neoimperialnych. Proces ten był coraz bardziej zauważalny od dwóch dziesięcioleci, aczkolwiek postępował z różną intensywnością, przyspieszając zdecydowanie począwszy od 2014 roku, innymi słowy po użyciu przez Rosję siły wobec Ukrainy i aneksji Krymu.
Kwerendy w celu zebrania podanych do druku materiałów prowadzono w kilku krajach, co w dużej mierze wynika z rozproszenia polskiej dokumentacji. Uczestnicy projektu konsultowali materiały archiwalne w instytucjach na terenie Federacji Rosyjskiej i Rzeczypospolitej Polskiej, ale również w Wielkiej Brytanii, Stanach Zjednoczonych, wreszcie na Ukrainie, gdzie także znajdują się zbiory dokumentów sowieckich, będące kapitalnym uzupełnieniem archiwaliów rosyjskich. Wśród edytowanych dokumentów przeważa dokumentacja dyplomatyczna, ale jest ona uzupełniona źródłami proweniencji wojskowej i policyjnej, tekstami o charakterze publicystycznym, a nawet artykułami prasowymi.
Cezurą otwierającą tom jest 11 listopada 1918 roku. Taką datę nosi też pierwszy z edytowanych dokumentów. W tym dniu odrodzona po zaborach Polska pojawia się na mapie Europy jako samodzielny podmiot na arenie międzynarodowej, nawet jeśli wymieniona data ma charakter raczej umowny. Cezura końcowa to 31 maja 1926 roku, która również w niemałym stopniu ma charakter umowny. Wynika ona z wydarzeń, do jakich doszło kilkanaście dni wcześniej, a mianowicie powrotu do władzy Józefa Piłsudskiego na drodze zamachu stanu i reakcji strony sowieckiej na to wydarzenie oraz jego bezpośrednie skutki.
Książka powstała w ramach projektu Edycja materiałów źródłowych do stosunków polsko- sowieckich finansowanego w ramach programu Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego pod nazwą „Narodowy Program Rozwoju Humanistyki” w latach 2014–2020.
