Jak pociągnąć Rosję do odpowiedzialności?
W tym odcinku podcastu historycznego Polihistor dr Bartłomiej Gajos z Centrum Mieroszewskiego spotyka się z prof. Patrycją Grzebyk z Uniwersytetu Warszawskiego, specjalistką od międzynarodowego prawa humanitarnego, karnego i prawa do użycia siły. Tematyka odcinka skupia się na specyficznym stosunku putinowskiej Rosji do prawa międzynarodowego, który jest szerzej omówiony w wydanej przez Centrum Mieroszewskiego książce „O osobliwościach rosyjskiego stosunku do prawa” Lauriego Mälksoo.
Słuchacze dowiadują się, na jakie argumenty prawne powoływał się Putin po zajęciu Krymu w 2014 r. i w jaki sposób uzasadniał zbrojną napaść Rosji na Ukrainę w 2022 r. Prof. Patrycja Grzebyk wyjaśnia, jak z prawnego punktu widzenia wyglądał proces aneksji Krymu i dlaczego nie spotkał się on z takim sprzeciwem ze strony społeczności międzynarodowej, jak agresja na Ukrainę z lutego 2022 r. Podaje ponadto historyczne przykłady łamania prawa międzynarodowego z innych części świata, na które powoływała się Rosja, uzasadniając nimi swoje decyzje.
W tym odcinku słuchacze uzyskają odpowiedź na pytanie, co można zrobić w razie naruszenia przepisów prawa międzynarodowego i z jakich instrumentów prawnych korzystać w razie agresji? Kiedy prawo międzynarodowe dopuszcza możliwość podjęcia zbrojnej reakcji i czy Rosja miała prawo do użycia siły, jeśli sama nie została zaatakowana ani nie było w stosunku do niej bezpośredniej groźby ataku? Czy w Dombasie doszło do ludobójstwa? Jak prawnie definiowana jest ta zbrodnia i na czym polega trudność w udowodnieniu jej popełnienia przed sądem międzynarodowym? Dlaczego Rosja poddaje w wątpliwość istnienie narodu ukraińskiego?
Prof. Patrycja Grzebyk wyjaśnia ponadto, czy sam fakt łamania prawa międzynarodowego w przeszłości przez inne państwa może być argumentem uzasadniającym jego naruszenie przez Rosję. Dlaczego Putin tak chętnie odwołuje się w swoich przemowach do prawa międzynarodowego, stawiając siebie w roli jego obrońcy? Czy istnieją instrumenty prawa międzynarodowego, które pozwalają pociągnąć Rosję do odpowiedzialności za jej działania na Ukrainie? I wreszcie, kto powinien ponieść odpowiedzialność za łamanie prawa międzynarodowego w kontekście wojny na Ukrainie – sam Putin czy także osoby decyzyjne z jego otoczenia?
