Czy Polska mogła zmusić Stalina do ustępstw w 1941 roku?
W 1941 r. wybuchła wojna niemiecko-radziecka. Dla Polski była to szansa na ustalenie korzystnego dla siebie układu granic. Czy te sprzyjające okoliczności polityczne zostały w pełni wykorzystane? O tym i o innych kwestiach dotyczących tego etapu największego zbrojnego konfliktu XX w. dr Bartłomiej Gajos z Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia rozmawia z prof. Jackiem Tebinką, pracownikiem Instytutu Politologii Uniwersytetu Gdańskiego, specjalistą z zakresu stosunków polsko-brytyjskich w XX w.
Profesor Tebinka przedstawia kluczowe różnice w ocenie relacji polsko-sowieckich na początku II wojny światowej pomiędzy brytyjskimi a polskimi politykami. Wskazuje, że pomimo tego, że inwazja Związku Sowieckiego na Polskę we wrześniu 1939 r. była pogwałceniem wielu układów i traktatów międzynarodowych, Wielka Brytania w dalszym ciągu uznawała Rosję Sowiecką za istotną przeciwwagę w stosunku do hitlerowskich Niemiec. Nic więc dziwnego, że 22 czerwca 1941 r., kiedy doszło do agresji Niemiec na ZSRR, premier Wielkiej Brytanii Winston Churchill zaproponował swoją pomoc ZSRR.
Czy bezwarunkowa oferta współpracy sowiecko-brytyjskiej była dobrym ruchem ze strony Churchilla? Dlaczego Wielka Brytania nie udzieliła Polsce poparcia w dążeniach do uznania granic ustalonych na mocy traktatu ryskiego? Z czego właściwie wynikał brak przekonania mocarstw zachodnich, co do słuszności polskich dążeń? Jakie działania podejmowali polscy politycy z gen. Władysławem Sikorskim na czele w celu uznania swoich politycznych racji na arenie międzynarodowej?
Profesor Tebinka szczegółowo wyjaśnia ponadto, jakie kwestie w stosunkach polsko-radzieckich miał załatwiać podpisany 30 lipca 1941 r. pakt Sikorski-Majski. Słuchacze dowiadują się m. in., czy polski punkt widzenia dotyczący ustalenia granic pokrywał się z radziecką wizją, dlaczego gen. Sikorski był gotów pójść na dalece idące ustępstwa w kwestii amnestii tj. pozostawienie decyzji stronie sowieckiej, kogo i na jakich warunkach zwolnić i wreszcie, czy Polska miała realne szanse na wynegocjowanie ze Stalinem korzystniejszego dla siebie przebiegu powojennej granicy polsko-radzieckiej?
