Czy Katarzyna II mogła zaakceptować Konstytucję 3 maja?
O Konstytucji 3 maja oraz historycznym tle jej uchwalenia dr Bartłomiej Gajos rozmawia z prof. Richardem Butterwick-Pawlikowskim, historykiem związanym z University College of London. Słuchacze dowiadują się, jakie relacje łączyły ostatniego króla Polski, Stanisława Augusta Poniatowskiego z carycą Katarzyną II i z jakiego powodu tak istotne dla polskiego władcy było utrzymanie przyjaznych stosunków polsko-rosyjskich, z korzyściami dla obydwu stron. Dlaczego Katarzyna II była natomiast zwolenniczką słabej, zależnej od Rosji Polski?
Na tle tych sprzecznych i wzajemnie wykluczających się politycznych dążeń obojga władców powstaje koncepcja wprowadzenia ważnych reform wewnętrznych, które mają na celu wzmocnienie Polski wewnętrznie i na arenie międzynarodowej. Aby tego dokonać, Stanisław August Poniatowski stosuje politykę małych kroków, stopniowo i ostrożnie wdrażając kolejne reformy, powołując Komisję Edukacji Narodowej, a wreszcie tworząc podwaliny pod uchwalenie Konstytucji 3 maja w 1791 r.
Ten odcinek podcastu historycznego wyjaśnia rolę, jaką odegrała Konstytucja 3 maja oraz jaki udział w jej przyjęciu odegrał sam król Stanisław August Poniatowski. Akt jej uchwalenia dobitnie ukazał bowiem, że Rzeczpospolita może osiągnąć znacznie więcej niż sądzili jej oponenci, że jest zdolna do samostanowienia i co ważne, przetrwania pomimo niesprzyjających realiów. Prof. Richard Butterwick-Pawlikowski wyjaśnia także, dlaczego uchwalenie Konstytucji 3 maja w kręgach zachodnich historyków bywa często określane mianem „polskiej rewolucji”.
Czy Katarzyna II była w stanie zaakceptować Konstytucję 3 maja i czy Stanisław August Poniatowski zdawał sobie sprawę z tego, że jego dążenia do wzmocnienia Rzeczypospolitej spotkają się z tak zdecydowanym oporem imperatorowej? Czy jego przystąpienie do konfederacji targowickiej powinniśmy rozpatrywać w kategorii zdrady stanu, a może raczej traktować jako tragiczną, błędną decyzję, której skutków król nie był w stanie przewidzieć? W odcinku tym nie zabraknie także próby dokonania obiektywnej oceny panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego, który po dziś dzień pozostaje jednym z najbardziej kontrowersyjnych władców naszego kraju.
