Szkoła „Pamięć i Prawo” – podsumowania edycji | Centrum Mieroszewskiego

Międzynarodowa szkoła letnia „Wojna Rosji z Ukrainą – test dla prawa międzynarodowego”, organizowana przez Centrum Mieroszewskiego, odbyła się w dniach 27 sierpnia – 1 września 2023 roku na Pojezierzu Mazurskim.

W wydarzeniu wzięli udział młodzi badacze i badaczki z Białorusi, Gruzji, Litwy, Polski i Ukrainy – osoby zainteresowane historią, prawem międzynarodowym oraz polityką pamięci.

Program szkoły obejmował intensywne wykłady i warsztaty prowadzone przez wybitnych ekspertów: prof. Władysława Czaplińskiego, prof. Ireneusza Kamińskiego, dr Agatę Kleczkowską, dr Karolinę Wierczyńską, dr Łukasza Adamskiego, dr Tomasza Lachowskiego, dr Mateusza Piątkowskiego, Rafała Tarnogórskiego oraz dr Ernesta Wyciszkiewicza. Gościem specjalnym w formule online był również Anton Korynewycz, specjalista w dziedzinie prawa międzynarodowego.

W trakcie zajęć uczestnicy zgłębiali m.in.:

• konsekwencje ignorowania prawa międzynarodowego w polityce światowej,
• zasady odpowiedzialności państw i jednostek za naruszenia prawa,
• wykorzystanie prawa międzynarodowego w kontekście wojny Rosji przeciwko Ukrainie,
• zakazy dotyczące prowadzenia działań wojennych, w tym użycia zakazanej broni,
• rolę Międzynarodowego Trybunału Karnego oraz wyzwania związane ze ściganiem zbrodni agresji,
• znaczenie prawa międzynarodowego w procesach sprawiedliwości okresów przejściowych (transitional justice).

Program obejmował również warsztaty symulacyjne dotyczące oceny skuteczności prawa międzynarodowego, a także zajęcia integracyjne: wycieczki rowerowe i spływy kajakowe po pięknych terenach Mazur.

Szkoła letnia była wyjątkową okazją do zdobycia praktycznej i teoretycznej wiedzy, a także do budowania sieci kontaktów między młodymi badaczami z Europy Środkowo-Wschodniej, dzielącymi wspólne doświadczenia trudnej historii.

Szkoła była częścią cyklu „Pamięć i Prawo” organizowanego przez Centrum Mieroszewskiego.

Międzynarodowa szkoła letnia „Crime and Punishment: Responsibility for Violations of the Law of War”, organizowana przez Centrum Mieroszewskiego, odbyła się w dniach 28 sierpnia – 3 września 2022 roku w Piszu na Mazurach.

W wydarzeniu uczestniczyli młodzi badacze i badaczki z Europy Środkowo-Wschodniej, zainteresowani tematyką prawa międzynarodowego, historii oraz polityką pamięci.

Podczas intensywnego tygodniowego programu uczestnicy wzięli udział w wykładach i warsztatach prowadzonych przez wybitnych specjalistów, m.in. prof. Władysława Czaplińskiego, prof. Ireneusza Kamińskiego, dr Karolinę Wierczyńską, dr Tomasza Lachowskiego, dr Łukasza Adamskiego, prof. Klausa Bachmanna, dr Łukasza Kamińskiego, dr Pawła Ukielskiego, dr Kają Kowalczewską, Rafała Tarnogórskiego oraz dr Ernesta Wyciszkiewicza.

Główne zagadnienia omawiane podczas szkoły letniej obejmowały:

• początki konfliktów zbrojnych w świetle prawa międzynarodowego,
• odpowiedzialność państw i przywódców za rozpętanie wojny,
• rola Międzynarodowego Trybunału Karnego i sądownictwa międzynarodowego w karaniu zbrodni wojennych,
• granice ochrony praw człowieka w czasie konfliktów zbrojnych,
• wyzwania dla prawa humanitarnego związane z nowymi technologiami i autonomiczną bronią,
• pamięć o zbrodniach wojennych i ich upamiętnienie w przestrzeni publicznej.

Program obejmował zarówno wykłady teoretyczne, jak i warsztaty praktyczne — m.in. o polityce denializmu Rosji wobec naruszeń prawa międzynarodowego czy sposobach upamiętniania masowych zbrodni w muzeach.

Dodatkowo uczestnicy mieli możliwość udziału w zajęciach integracyjnych, takich jak spływy kajakowe i wycieczki rowerowe po malowniczych terenach Mazur.

Szkoła była częścią cyklu „Pamięć i Prawo” organizowanego przez Centrum Mieroszewskiego, którego celem jest refleksja nad miejscem prawa międzynarodowego w badaniu i interpretacji wydarzeń historycznych.

Międzynarodowa szkoła letnia „Law of War and Law of Peace: About International Law in Historical Research” odbyła się w dniach 29 sierpnia – 3 września 2021 roku na Pojezierzu Mazurskim.

W wydarzeniu uczestniczyli młodzi badacze z Europy Środkowo-Wschodniej, zainteresowani relacją między historią a prawem międzynarodowym.

Program szkoły obejmował wykłady, warsztaty i spotkania z uznanymi ekspertami, m.in.: prof. Władysławem Czaplińskim, prof. Ireneuszem Kamińskim, dr Agatą Kleczkowską, Igorem Gretskim, prof. Georgiyem Kasianovem, prof. Klausem Bachmannem oraz Christopherem Cokerem (w formule online).
 

Zajęcia koncentrowały się na:

• podstawach prawa wojny i pokoju oraz ich znaczeniu dla badań historycznych,
• odpowiedzialności za wybuch konfliktów zbrojnych i ich skutki prawne,
• analizie polityki pamięci dotyczącej II wojny światowej w Rosji i Europie,
• manipulacjach historią w narracjach państwowych,
• refleksji nad wyzwaniami prawa humanitarnego w kontekście współczesnych i przyszłych wojen.

Uczestnicy analizowali także zagadnienia takie jak:

• początek wojny z perspektywy prawa międzynarodowego,
• status ofiar konfliktów i roszczenia krewnych ofiar wojny,
• rola muzeów i pomników w kształtowaniu pamięci o wojnach,
• wpływ wojny i pokoju na procesy rewolucyjne i polityczne zmiany.

Program wzbogaciły aktywności integracyjne: spływy kajakowe, wycieczki rowerowe i wieczory dyskusyjne.

Szkoła była częścią cyklu „Pamięć i Prawo”, którego celem jest refleksja nad wykorzystaniem prawa międzynarodowego w rozumieniu przeszłości i teraźniejszości.

Międzynarodowa szkoła letnia „The Second World War on Trial: Perspectives of International Law and Historical Research”, organizowana przez Centrum oraz Instytut Studiów Politycznych PAN, odbyła się w dniach 30 sierpnia – 5 września 2020 roku na Pojezierzu Mazurskim.

W wydarzeniu uczestniczyli młodzi badacze z Europy Środkowo-Wschodniej, zainteresowani tematyką prawa międzynarodowego, historii II wojny światowej oraz polityką pamięci.

Program szkoły obejmował wykłady i warsztaty prowadzone przez uznanych ekspertów, wśród których znaleźli się: prof. Władysław Czapliński, dr Patrycja Grzebyk, dr Łukasz Adamski, dr Igor Gretskiy, dr Andrzej Jakubowski, dr Paweł Ukielski, dr Aleksandra Gliszczyńska-Grabias, prof. Klaus Bachmann, dr Ivan Kurilla (w formule online) oraz dr Łukasz Kamiński.

Tematyka szkoły obejmowała m.in.:

• wpływ II wojny światowej na rozwój prawa międzynarodowego,
• odpowiedzialność państw i jednostek za skutki wojny,
• prawną analizę Paktu Ribbentrop-Mołotow i jego interpretację we współczesnej Rosji,
• grabież i niszczenie dziedzictwa kulturowego oraz kwestie restytucji dzieł sztuki,
• porównanie reżimów totalitarnych – stalinizmu i nazizmu – w kontekście prawa,
• politykę pamięci o II wojnie światowej w różnych państwach,
• refleksję nad odpowiedzialnością zbiorową i narracjami historycznymi kształtującymi dzisiejsze społeczeństwa.

Zajęcia miały formę wykładów, warsztatów praktycznych oraz dyskusji. Program wzbogaciły także aktywności integracyjne, takie jak spływy kajakowe i wspólne kolacje w malowniczych plenerach Mazur.

Szkoła była częścią cyklu „Pamięć i Prawo”, który bada relacje między historią, prawem międzynarodowym a pamięcią zbiorową.

Międzynarodowa szkoła letnia „Real and Phantom Borders – Crossing the Boundaries of History, Memory and International Law” odbyła się w dniach 1–7 września 2019 roku na Pojezierzu Mazurskim.

W wydarzeniu uczestniczyli młodzi badacze i badaczki z Europy Środkowo-Wschodniej, zainteresowani tematyką granic – zarówno w sensie geograficznym, politycznym, jak i symbolicznym – oraz ich znaczeniem w historii, prawie międzynarodowym i pamięci zbiorowej.

Program szkoły obejmował wykłady, warsztaty oraz zajęcia praktyczne prowadzone przez wybitnych ekspertów, w tym: dr Karolinę Wierczyńską, dr Igora Gretskiego, dr Łukasza Adamskiego, dr Ernesta Wyciszkiewicza, dr Dino Kristiotisa, prof. Georgiya Kasyanova, dr Patrycję Sasnal, dr Rafała Tarnogórskiego, dr Klausa Bachmanna oraz dr Łukasza Jasinę.

Uczestnicy analizowali m.in.:

• znaczenie granic państwowych i terytorialnych w prawie międzynarodowym,
• relacje między państwem, imperium a granicami,
• pojęcie „strefy wpływów” i jego dekonstrukcję,
• granice narodowe a granice kulturowe,
• skutki arbitralnych podziałów granic na Bliskim Wschodzie,
• istnienie narodów bezpaństwowych i status ruchów separatystycznych,
• tzw. "phantom borders" – niewidzialne granice wpływające na współczesne społeczeństwa.

Program obejmował także warsztaty symulacyjne dotyczące rysowania granic (na przykładzie Linii Curzona) oraz analizę przypadków, takich jak status byłych Prus Wschodnich jako przestrzeni przecięcia granic realnych i wyobrażonych.

Szkołę wzbogaciły zajęcia integracyjne: spływy kajakowe, wspólne projekcje filmowe i wieczorne dyskusje.

Szkoła była częścią cyklu „Pamięć i Prawo”, który bada, jak prawo międzynarodowe, polityka i pamięć kształtują interpretację przeszłości i teraźniejszości.

Międzynarodowa szkoła letnia „The Past in the Present – History, Law and Memory” odbyła się w dniach 2–8 września 2018 roku w Folwarku Łękuk na Pojezierzu Mazurskim.

W wydarzeniu uczestniczyli młodzi badacze i badaczki z Europy Środkowo-Wschodniej, zainteresowani przecięciem historii, prawa międzynarodowego i polityki pamięci.

Program szkoły obejmował wykłady, warsztaty i symulacje prowadzone przez uznanych specjalistów, w tym: prof. Władysława Czaplińskiego, dr Łukasza Adamskiego, dr Rafała Tarnogórskiego, dr Igora Gretskiego, prof. Klausa Bachmanna, prof. Ireneusza Kamińskiego, prof. Georgiya Kasyanova, dr Patrycję Grzebyk, Bartłomieja Gajosa oraz Ernesta Wyciszkiewicza.

Główne tematy podejmowane podczas szkoły letniej obejmowały:

• odpowiedzialność prawną i polityczną za narracje historyczne,
• znaczenie gestów politycznych i symbolicznych aktów w relacjach międzynarodowych,
• pamięć o kolonializmie i jej współczesne konsekwencje,
• ocena totalitaryzmów i rozliczenia historyczne,
• politykę pamięci w Rosji oraz spory wokół symboli historycznych,
• prawa narodów do samostanowienia i interpretację okupacji w prawie międzynarodowym,
• granice pomiędzy pamięcią a polityką w kształtowaniu tożsamości narodowej.

W programie znalazły się również warsztaty i symulacje dotyczące sporów o pamięć, a także dyskusje po projekcjach filmowych.

Szkołę wzbogaciły zajęcia integracyjne: spływy kajakowe i wspólne wieczory dyskusyjne.

Szkoła była częścią cyklu „Pamięć i Prawo”, którego celem jest analiza, jak prawo, historia i polityka pamięci wpływają na kształtowanie współczesnego świata.

Międzynarodowa szkoła letnia „Memory & Law: Legal Perspective in Historical Assessments” odbyła się w dniach 19–27 sierpnia 2017 roku na Pojezierzu Mazurskim.

W wydarzeniu uczestniczyli młodzi badacze i badaczki zainteresowani relacją pomiędzy historią, prawem międzynarodowym i polityką pamięci, zwłaszcza w kontekście Europy Środkowo-Wschodniej.

Program szkoły obejmował wykłady, panele dyskusyjne, warsztaty i symulacje prowadzone przez wybitnych specjalistów, takich jak: dr Sławomir Dębski, prof. Władysław Czapliński, prof. Stefan Oeter, dr Georgiy Kasyanov, dr Ivan Kurilla, prof. Ireneusz Kamiński, dr Łukasz Adamski, dr Łukasz Jasina oraz dr Andriy Portnov.

Uczestnicy zgłębiali m.in.:

• wpływ polityki pamięci na stosunki międzynarodowe i prawo,
• prawną ocenę działań historycznych i możliwość rozliczenia przeszłości,
• prawo do samostanowienia narodów oraz spory terytorialne w kontekście historycznym,
• rolę Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawach dotyczących przeszłości nazistowskiej i sowieckiej,
• sposoby kształtowania pamięci zbiorowej przez państwa poprzez ustawy, deklaracje i edukację,
• problematykę dekomunizacji, denazyfikacji i kontrowersji wokół pomników i miejsc pamięci.

W programie znalazły się także warsztaty tworzenia własnych „rezolucji historycznych”, analiza sporów o miejsca pamięci oraz wyjazd studyjny do kompleksu Mamerki (kwatery Wehrmachtu).

Szkoła oferowała nie tylko intensywne zajęcia intelektualne, ale też integrację poprzez wspólne aktywności, takie jak spływy kajakowe, pokazy filmowe i wieczorne dyskusje.

Szkoła była częścią cyklu „Pamięć i Prawo”, który promuje interdyscyplinarne podejście do badań nad pamięcią, historią i prawem międzynarodowym.

Międzynarodowa szkoła letnia „Historia przed Trybunałem” odbyła się w sierpniu 2016 roku. Wydarzenie poświęcone było analizie związków między prawem międzynarodowym a historią oraz roli prawa w badaniu przeszłości.

Program szkoły obejmował tematyczne bloki zajęć prowadzone wspólnie przez prawników i historyków z Polski, Niemiec, Ukrainy i Litwy. Wśród wykładowców znaleźli się m.in. prof. Władysław Czapliński, prof. Marek Kornat, dr Anna Czaplińska, prof. Ołeksandr Zadorożnij, prof. Šarūnas Liekis, prof. Stefan Oeter, dr Łukasz Adamski, prof. Ireneusz Kamiński oraz dr Andrij Portnov.

W ramach szkoły uczestnicy analizowali m.in.:

• istotę prawa międzynarodowego i jego źródła,
• wpływ prawa na rozwój dziejów i warsztat historyka,
• rolę traktatów międzynarodowych w regulowaniu stosunków między państwami oraz generowaniu konfliktów,
• prawo konfliktów zbrojnych, okupacji i zbrodni wojennych,
• znaczenie prawa do samostanowienia w procesach narodowotwórczych w XIX i XX wieku,
• zagadnienia związane z rozliczeniami z przeszłością, sprawiedliwością tranzycyjną oraz prawnym rozumieniem ludobójstwa i zbrodni przeciwko ludzkości.

Zajęcia łączyły perspektywę prawniczą i historyczną, zachęcając uczestników do krytycznego spojrzenia na interpretację przeszłości oraz na prawo jako narzędzie polityczne i społeczne.

Szkoła była pierwszą edycją cyklu „Prawo i Pamięć”, który rozwija interdyscyplinarne podejście do badań nad historią, pamięcią i prawem międzynarodowym.