"Wyzwoleni" i zniewoleni
Publikacja „Wyzwoleni” i zniewoleni. Polsko-białoruskie pogranicze 1939-1941 w białoruskich dokumentach archiwalnych to próba przeciwstawienia się narzuconej przez reżim Alaksandra Łukaszenki sowieckiej wizji „wyzwolenia” i „zjednoczenia” Białorusi w 1939 roku.
Książkę można kupić w przedsprzedaży w promocyjnej cenie 35 zł. Wysyłka po 22 marca.
Białoruskie wydanie książki zostało uznane przez reżim Łukaszenki za ekstremistyczne.
Spojrzenie na okupację sowiecką oczami białoruskiego historyka
Celem autora zbioru – prof. Aleksandra Smalianczuka – było znalezienie i wybór dokumentów, które pozwolą zrozumieć stosunek różnych grup społecznych i narodowych ludności północno-wschodnich województw II Rzeczpospolitej do zmian politycznych, a także ich nastawienie wobec reform społeczno-ekonomicznych i kulturowych za „pierwszych Sowietów”.
Książka składa się ze 125 dokumentów, których większość opublikowano po raz pierwszy. Pochodzą one głównie z Narodowego Archiwum Republiki Białorusi i Państwowego Archiwum Organizacji Społecznych Obwodu Grodzieńskiego. Ze względu na sytuację polityczną w Białorusi dostęp do nich jest praktycznie niemożliwy. W książce zamieszczono dokumenty w oryginale (w j. rosyjskim, białoruskim) oraz ich tłumaczenia na j. polski.
Poruszana w dokumentach problematyka jest dość szeroka i dotyczy m.in. organizacji struktur administracyjno-państwowych, tworzenia kołchozów, sowietyzacji systemu edukacji, ograniczeń życia religijnego, masowych represji wymierzonych w ludność na okupowanych, a następnie bezprawnie inkorporowanych obszarach północno-wschodnich województw II Rzeczypospolitej. W tomie opublikowany został także fragment sprawozdania białoruskich archeologów na temat wyników prac wykopaliskowych prowadzonych w latach 1997–1998 w uroczysku Kuropaty. Jednoznacznie dowodzą one, że za „pierwszych Sowietów” masowo rozstrzeliwano tam mieszkańców okupowanych obszarów Polski.
Warto zaznaczyć, że mamy do czynienia ze swoistym dyptykiem, w skład którego wchodzą dwie publikacje: „Za pierwszych Sowietów”. Pogranicze polsko-białoruskie w latach 1939–1941 w relacjach ustnych mieszkańców Białorusi i „Wyzwoleni” i zniewoleni. Polsko-białoruskie pogranicze 1939-1941 w białoruskich dokumentach archiwalnych.
Książki ukazały się również w Białorusi w języku białoruskim, do pobrania bezpłatnie:
- Za pierszymi sawietami. Polska-biełaruskaje pamieżża. 1939-1941 hh. u wusnaj historyi życharou Biełarusi
- "Wyzwalenyja" i zaniawolenyja. Polska-biełaruskaje pamieżża 1939-1941 hh. u dakumientach biełaruskich archiwau
Premiera: 22 marca 2023 r.
Książka została uznana przez reżim Łukaszenki za ekstremistyczną.
