Stabilność vs. Niepewność
Centrum Mieroszewskiego prezentuje wyniki kompleksowego badania opinii młodzieży polskiej i ukraińskiej. Raport „Stabilność vs. Niepewność” ukazuje, jak młodzi ludzie w Polsce i na Ukrainie postrzegają siebie nawzajem, jakie mają aspiracje, obawy oraz jakie wartości są dla nich najważniejsze w obliczu dynamicznie zmieniającej się rzeczywistości.
Badanie objęło młodzież w wieku 18-26 lat z obu krajów. Respondentki i respondenci mieli okazję wyrazić swoje poglądy na tematy takie jak: poczucie bezpieczeństwa, patriotyzm, przyszłość w kraju i za granicą, a także integrację Ukrainy z Unią Europejską i NATO. Wyniki badania dostarczają cennych wglądów w to, jak młode pokolenia widzą swoją przyszłość oraz przyszłość stosunków polsko-ukraińskich.
Rozumienie patriotyzmu
Patriotyzm młodych Polaków manifestuje się jako złożona mozaika wartości takich jak miłość, wierność i duma narodowa, obejmująca dbałość o rozwój kraju i społeczeństwa, oraz kultywowanie historii. Dla wielu, patriotyzm oznacza także gotowość do obrony ojczyzny. Z kolei dla młodych Ukraińców, patriotyzm to silne uczucia lojalności wobec kraju, aktywna pomoc w jego rozwoju oraz poszanowanie języka ojczystego. Zauważają oni też komercjalizację i manipulację patriotyzmem, wyrażając obawy o przekształcenie go w narzędzie polityczne. Niektórzy z nich widzą potrzebę nacjonalizmu, nie tylko patriotyzmu, jako dążenia do jedności narodowej i ochrony kulturalnej tożsamości Ukrainy.
Gotowość osobistego zaangażowania z sytuacji agresji
Patriotyzm w sytuacji agresji zewnętrznej często przekłada się na gotowość do poświęceń w obronie ojczyzny. Badania pokazują, że 50% młodych Ukraińców deklaruje chęć wstąpienia do wojska, podczas gdy w Polsce jest to 36%. Wśród kobiet gotowość ta jest znacznie niższa w Polsce (28%) niż na Ukrainie, gdzie wynosi prawie 50%. Ponadto, 90% młodych Ukraińców jest gotowych niesienia pomocy armii w razie ataku, co odbiega o 35 punktów procentowych od odpowiedzi Polaków. Pomoc ta często ma charakter bezpośredni, a kwestie korupcji są częstym zarzutem w kontekście wsparcia finansowego.
Przyszłość w kraju czy za granicą?
Pomimo trwającej wojny, 59% młodych Ukraińców nie rozważa stałej emigracji, w przeciwieństwie do Polaków, gdzie mniejsza liczba respondentów odrzuca tę możliwość. Niższa skłonność Ukraińców do wyjazdu wynika z głębokiego poczucia obowiązku wobec kraju w stanie wojny. Z kolei młodzi Polacy, żyjący w bezpieczniejszych warunkach, rzadziej czują się zobowiązani do pozostania. Młodzi Ukraińcy, mimo trudności, pozytywnie oceniają przyszłość swojego kraju, co świadczy o ich większym optymizmie w porównaniu do Polaków. W Polsce większa część młodzieży uważa, że nie może zrealizować swoich planów w kraju i rozważa życie za granicą.
Zainteresowanie sprawami krajowymi i międzynarodowymi
Odmienne codzienne realia młodych Polaków i Ukraińców widać w tematach, które poruszają z rówieśnikami. Polacy skupiają się na życiu codziennym, podczas gdy Ukraińcy często dyskutują o polityce i wojnie. Tylko 12% Polaków rozmawia o kulturze i hobby, w porównaniu do 5% Ukraińców. Interesujące jest też, że młodzi Ukraińcy o 15 punktów procentowych częściej niż Polacy są zainteresowani polityką kraju, ale mniej zajmują się sporami światopoglądowymi. Co do źródeł informacji, Polacy głównie korzystają z Facebooka i YouTube’a, a Ukraińcy z Telegrama.
Zainteresowanie historią kraju
Zainteresowanie historią jest znacznie wyższe wśród młodych Ukraińców niż Polaków. Aż 80% Ukraińców interesuje się historią swojego kraju, z czego połowa w znacznym stopniu. W Polsce ten odsetek jest o 17 punktów procentowych niższy. Wysokie zaangażowanie Ukraińców może wynikać z potrzeby zrozumienia historycznego kontekstu obecnych wydarzeń w kraju. W obu narodach najczęściej podkreślane momenty historyczne to te związane z niepodległością: w Polsce odzyskanie niepodległości w 1918 roku, a na Ukrainie podpisanie Deklaracji Niepodległości w 1991 roku.
Postrzeganie sąsiednich państw
Polacy i Ukraińcy postrzegają Rosję i Białoruś jako kraje nieprzyjazne. Ukraińcy częściej niż Polacy uważają Polskę za przyjazną Ukrainie. Różnice w postrzeganiu narodów są widoczne: Ukraińcy uważają Polaków za najbardziej przyjazny naród, podczas gdy Polacy bardziej sympatyzują z Czechami, Słowakami i Litwinami, stawiając Ukraińców po Niemcach. Ukraińcy częściej określają Polaków mianem „przyjaciół” czy „braci i sióstr”, a Polacy rzadziej mówią tak o Ukraińcach. W relacjach polsko-ukraińskich 48% Ukraińców ma pozytywne zdanie, w porównaniu do 23% Polaków; reszta Polaków ma neutralne podejście. Więcej Ukraińców niż Polaków ma osobiste relacje z sąsiadami, co może wpływać na lepsze postrzeganie Polaków przez Ukraińców.
Integracja Ukrainy z UE i NATO
Zdecydowana większość Ukraińców, odpowiednio 82% i 85%, popiera wstąpienie swojego kraju do Unii Europejskiej i NATO, widząc w tym szansę na wzmocnienie bezpieczeństwa i zbliżenie z Europą Zachodnią. W Polsce opinie są bardziej podzielone, z 51% popierającymi przyjęcie Ukrainy do UE i 54% do NATO, co pokazuje różnice w postrzeganiu tego zagadnienia przez oba narody.
Podsumowanie
Niezależnie jednak od licznych różnic ujawnionych w obu badaniach wspólne pozostaje doświadczenie kontaktów polsko-ukraińskich, znajomości i przyjaźnie, a także wzmocnienie obecności obu krajów i narodów w świadomości sąsiada. W tym upatrywać należy największego potencjału przyszłych relacji między Polską a Ukrainą.
