To jest dramat | premiera książki
W jakim systemie wartości matki wysyłają bez sprzeciwu swoich synów na front licząc na odszkodowanie jeśli nie wróci? Jak możliwe jest to, że rosyjskie żony przyzwalają na gwałty dokonywane przez rosyjskich żołnierzy na ukraińskich kobietach? Czy Rosja jest w kryzysie moralnym i czy jego oznaki było widać już przed wojną?
„W ten sposób oskarżona (imię usunięte) w sposób nieumyślny popełniła przestępstwo przewidziane w artykule trzydzieści trzy, ustępie pięć, artykule dwieście osiem, ustępie dwa Kodeksu karnego Federacji Rosyjskiej – udzielenie członkom nielegalnej formacji zbrojnej pomocy nieuwzględnionej w prawie federalnym. Biorąc pod uwagę charakter i stopień zagrożenia społecznego popełnionego przestępstwa, charakter i stopień faktycznego udziału oskarżonej w jego popełnieniu, znaczenie tego udziału w osiągnięciu celu przestępstwa, sąd stwierdza, że nie można zastosować w stosunku do oskarżonej środka naprawczego bez faktycznego pozbawienia jej wolności. Sąd postanawia ukarać oskarżoną pozbawieniem wolności na okres jednego roku w kolonii karnej zwykłego reżimu.”
„Finist – Jasny Cud – Sokół”, Swietłana Pietrijczuk, tłum. Maciej Małek
4 maja 2023 roku rosyjski sąd zatrzymał na dwa miesiące dramatopisarkę Swietłanę Pietrijczuk pod zarzutem nawoływania do terroryzmu. Powodem aresztowania był spektakl „Finist – Jasny Cud – Sokół”. Dramat ten znalazł się w najnowszej antologii Centrum Mieroszewskiego “To jest dramat”. Oprócz „Finistu” znajduje się w niej jeszcze 9 innych dramatów nieopublikowanych jeszcze nigdzie w polskim przekładzie.
W dramatach różnych autorów i autorek widzimy wciąż te same problemy: odosobniona jednostka w walce ze skorumpowanym totalitarnym systemem oraz postrzeganie rzeczywistości przez pryzmat fałszywego wyboru między wolnością a bezpieczeństwem. Bohaterowie dramatów żyją w przekonaniu o beznadziejności dnia codziennego, nie mają szans na awans społeczny i nie widzą sensu w próbie zmiany status quo. Jedyną odpowiedzią na takie życie jest dla nich przemoc w stosunku do drugiego człowieka i samego siebie. To właśnie Rosja w oczach dziesięciu dramaturgów, na chwilę przed pełnoskalową agresją na Ukrainę.
Wyboru dramatów do antologii dokonał Michaił Durnienkow. Jak sam dramaturg we wstępie do książki zaznaczył: „Niniejsza antologia powstała w innym państwie i w innym czasie. Trwał akurat „cudowny” okres pandemii, który dziś, po napaści Rosji na Ukrainę, wspominamy z lekką nostalgią. I oczywiście gdyby ta antologia powstała dziś, wyglądałaby zupełnie inaczej. Dramaty zebrane w tej antologii wciąż jednak pozostają aktualne, tak jak problemy, które niepokoiły autorów w 2020 roku. Wiele z nich wręcz zyskało na aktualności.”, a dzieje się tak gdyż problem Rosji pozostaje ponadczasowy – systemowe stłamszenie oraz marazm wobec poczynań aparatury państwowej. Dlatego też ten unikatowy zbiór dramatów, kiedy znane z klasycznej rosyjskiej prozy karety zastępuje metro, a język zaadaptowany został do dzisiejszych realiów, pozostaje już raz na zawsze wierny niezmiennemu duchowi Rosji i jej mieszkańców.
Zaprosiliśmy na rozmowę wokół antologii rosyjskich dramatów “To jest dramat”. Teksty zostały wybrane przed 24 lutego 2022 roku, ale pokazują szereg problemów, które w Rosji były obecne i w pełni zmaterializowały się w pełnoskalowej inwazji.
W rozmowie wzięli udział:
- Kuba Benedyczak, dziennikarz
- Maria Domańska, analityczka Ośrodka Studiów Wschodnich
- Denis Grekow, filozof i publicysta
Całość poprowadzi Paulina Baranowska z Centrum Mieroszewskiego.
Przed rozmową zaprasiliśmy na czytanie performatywne dramatu „Kraj Waś” autorstwa dramatopisarki z Władywostoku Wiktorii Kostiukiewicz, piszącej pod pseudonimem Wikentij Bryz', w tłumaczeniu Róży Kochanowskiej. “Kraj Waś” to ironiczny portret rosyjskiego społeczeństwa i targających nim konfliktów historycznych i społecznych. Bohater sztuki idzie przez miasto, kierując się do Administracji Kraju Nadmorskiego, od której uzyskać chce pieniądze na pogrzeb zmarłego dziadka. To właśnie przez pryzmat wspomnień bohatera o życiu dziadka, autor portretuje ostatnie dziesięciolecia historii Rosji.
Czytanie performatywne w reżyserii Macieja Wiktora. Wystąpią: Kaja Kozłowska-Żygadło, Wojciech Kalita, Krzysztof Żarowski.
Antologia powstała w ramach projektu ”Polsko-Rosyjska Szkoła Przekładu. Słowa na Słowa”.
