Jak różniło się podejście Polaków i Ukraińców do Cesarstwa Rosyjskiego w XIX wieku?
Między oporem a przetrwaniem: polskie i ukraińskie strategie w cieniu caratu
Historia interakcji Polaków i Ukraińców z Cesarstwem Rosyjskim to rozległe, niezwykle ciekawe zagadnienie. Można w nim odnaleźć przykłady zarówno walk z Rosją, jak i układów z caratem; u obu narodów zaznaczały się przy tym odmienności w motywacjach czy strategiach.
Polska, ze swoją tradycją państwowości, miała silne poczucie tożsamości narodowej i potrzeby niepodległości. Powstanie Listopadowe (1830-1831) i Powstanie Styczniowe (1863-1864) stały się symbolami ofiarnej walki przeciwko rosyjskiemu uciskowi, jednoczącej szlachtę, mieszczaństwo, inteligencję, a niekiedy nawet chłopstwo.
Tymczasem dla Ukraińców w tamtym okresie kwestia niepodległości nie była wyraźnie artykułowana. Ukraińcy w Cesarstwie Rosyjskim walczyli przede wszystkim o zachowanie swojej kultury i języka, które były zagrożone przez politykę rusyfikacji, a elita intelektualna dopiero zaczynała formułować idee narodowe.
Te historyczne konteksty w dużej mierze zdeterminowały dalszy rozwój obu narodów w XX wieku. Jakie lekcje możemy dziś wyciągnąć z tych doświadczeń? Opowiadają:
- dr Łukasz Adamski, wicedyrektor Centrum Mieroszewskiego;
- dr Jurij Zemski, profesor Chmielnickiego Uniwersytetu Narodowego.
To był czwarty odcinek cyklu opowiadającego o historii polsko-ukraińskich relacji. Projekt realizowany jest przy współpracy ukraińskiego kanału historycznego „Realna Istorija”.
